น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํ ฯ ยงฺกิญฺจิ วิญฺญาณํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา หีนํ วา ปณีตํ วา ยํ ทูเร สนฺติเก วา สพฺพํ วิญฺญาณํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํ ฯ

---

[๒๙๓] เอวํ ปสฺสํ สุสิม สุตวา อริยสาวโก รูปสฺมึปิ นิพฺพินฺทติ เวทนายปิ นิพฺพินฺทติ สญฺญายปิ นิพฺพินฺทติ สงฺขาเรสุปิ นิพฺพินฺทติ วิญฺญาณสฺมึปิ นิพฺพินฺทติ นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ วิราคา วิมุจฺจติ ฯ วิมุตฺตสฺมึ วิมุตฺตมิติ ๑ ญาณํ โหติ ฯ ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาติ ฯ

---

[๒๙๔] ชาติปจฺจยา ชรามรณนฺติ สุสิม ปสฺสสีติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ ภวปจฺจยา ชาตีติ สุสิม ปสฺสสีติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ อุปาทานปจฺจยา ภโวติ สุสิม ปสฺสสีติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ ตณฺหาปจฺจยา อุปาทานนฺติ สุสิม ปสฺสสีติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ เวทนาปจฺจยา ตณฺหาติ ... ผสฺสปจฺจยา เวทนาติ ... สฬายตนปจฺจยา ผสฺโสติ ... นามรูปปจฺจยา สฬายตนนฺติ ... วิญฺญาณปจฺจยา นามรูปนฺติ ... สงฺขารปจฺจยา วิญฺญาณนฺติ ... อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขาราติ สุสิม ปสฺสสีติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ

---

[๒๙๕] ชาตินิโรธา ชรามรณนิโรโธติ สุสิม ปสฺสสีติ ฯ เอวํ #๑ วิมุตฺตมฺหีติ วา ปาโฐ ฯ